Gã khổng lồ Ethereum với hệ sinh thái rộng lớn của mình đã bộc lộ nhiều yếu điểm khiến nó khó có thể tiếp cận với một số lượng lớn người dùng trên toàn cầu ở thời điểm hiện tại.
zkSync đã được Matter Labs phát triển như là một giải pháp giúp mở rộng mạng lưới của Ethereum.
Hãy cùng Ecoinomic.io tìm hiểu về hệ sinh thái zkSync đầy tiềm năng này trong bài viết dưới đây.
zkSync là gì?
zkSync là một trustless blockchain Layer2 sử dụng công nghệ zkRollup để giúp mở rộng mạng lưới của Ethereum, mang tới một tốc độ giao dịch nhanh chóng và phí giao dịch rẻ.
Nó sử dụng zero-knowledge proofs (bằng chứng không kiến thức – SNARK) và Dữ Liệu On-Chain có sẵn để đảm bảo an toàn cho tài sản của người dùng trên mạng lưới.
Những điểm nổi bật của zkSync bao gồm:
- Sự bảo mật của mạng lưới Mainnet không phụ thuộc vào bên thứ 3
- Chuyển tài sản tới/ từ Layer1 chỉ trong 10 phút
- Phí giao dịch thấp (1/100 so với Layer1)
- Không cần đăng ký để nhận tài sản
- Phí giao dịch có thể trả bằng bất kỳ token nào
- Hỗ trợ Multisig
Công nghệ của zkSync
Kiến trúc zkRollup là một trong những giải pháp rollup giúp mở rộng mạng lưới của Ethereum như Optimistic Rollup. Tuy nhiên, zkRollup lại có một số khác biệt để cạnh tranh trực tiếp với Optimistic Rollup để mang tới những giải pháp tốt nhất cho người dùng.
Đối với zkRollup, tất cả tài sản của người dùng sẽ được nắm giữ bởi Smart contract trên blockchain, trong khi đó việc tính toán và lưu trữ dữ liệu sẽ được xử lý off-chain. Ý tưởng của Rollup đó là thay vì xác thực từng giao dịch lần lượt, giao thức sẽ gộp (rolled up) những giao dịch lại với nhau để xử lý và xác thực chúng đồng thời.
Bảo mật
Đối với tất cả Rollup block, state transition zero-knowledge proof (SNARK) sẽ được tạo ra và xác minh bởi hợp đồng trên chuỗi chính. SNARK bao gồm những bằng chứng hợp lệ của mỗi giao dịch trong Rollup block. Cùng với đó, những dữ liệu sẽ được cập nhật công khai trên mỗi block ở mạng lưới chính với một chi phí rẻ.
Kiến trúc này giúp mạng lưới đảm bảo những điều sau:
- Rollup validators sẽ không thể cố tình làm hỏng trạng thái hoặc đánh cắp tài sản
- Người dùng luôn luôn có thể lấy lại tài sản từ Rollup ngay cả khi validators ngừng hợp tác bởi dữ liệu luôn có sẵn
- Dựa vào bằng chứng hợp lệ (valid proofs), cả người dùng hay một bên đáng tin cậy nào khác đều không cần trực tuyến để giám sát các khối Rollups nhằm ngăn chặn gian lận
Mặc khác, zkRollup lại có thể thừa hưởng sự bảo mật được đảm bảo bởi Layer1 do nó là một Layer2 trên Ethereum.
Xử lý giao dịch
zkSync kỳ vọng có thể mang đến tốc độ xử lý giao dịch lên tới 2000 TPS so với chỉ 15 TPS của Ethereum.
Giao dịch trên zkSync sẽ được hoàn thành trên Ethereum khi bằng chứng SNARK của zkSync block được tạo và chấp thuận bởi smart contract. Khoảng thời gian để hoàn thành hoàn toàn giao dịch chỉ trong khoảng ~10 phút, những giao dịch trên zkSync lúc này sẽ được ghi nhận giống như tất cả giao dịch khác trên Ethereum tại một block.
Mặc dù, thời gian cần thiết để hoàn thành tất cả các giao dịch là ~10 phút, nhưng những giao dịch được gửi đến zkSync sẽ được xử lý ngay lập tức, để không làm ảnh hưởng đến hiệu suất sử dụng của người dùng. Tức, những giao dịch trên zkSync sẽ hoàn thành ngay khi nó được gửi đi để người dùng có thể nhận được kết quả của giao dịch, tuy nhiên những dữ liệu đó vẫn sẽ phải trải qua một quá trình xử lý tại Layer1 và nó tốn khoảng ~10 như đã đề cập.
Cách hoạt động của zkSync
- Người dùng gửi giao dịch đến validators
- Validators sẽ gộp hàng nghìn giao dịch lại với nhau trong cùng một block và gửi đi một cam kết mã hóa (the root hash) của trạng thái mới tới smart contract trên chuỗi chính cùng với bằng chứng mã hóa (SNARK).
- Bổ sung vào bằng chứng, trạng thái ∆ (một phần nhỏ của dữ liệu của tất cả giao dịch) sẽ được cập nhật trên mạng lưới chính để người dùng có thể tái tạo lại trạng thái bất kỳ lúc nào.
- Bằng chứng và trạng thái ∆ sẽ được xác thực bởi smart contract, từ đó xác minh cả tính hợp lệ của tất cả giao dịch trong block và dữ liệu sẵn có của block.
Xác thực SNARK sẽ rẻ hơn rất nhiều so với xác minh từng giao dịch riêng lẻ, và lưu trữ dữ liệu off-chain cũng rẻ hơn một cách đáng kể so với EVM. Do đó, nó sẽ tăng đáng kể khả năng mở rộng và tiết kiệm chi phí của mạng lưới
zkSync 2.0
Blockchain trilemma là một vấn đề nan giải đối với Ethereum bao gồm 4 vấn đề khác nhau: Khả năng lập trình, bảo mật, mở rộng và phi tập trung. Hầu hết những giải pháp được đưa ra đều không hoàn toàn giải quyết được cả 4 vấn đề.
zkSync 2.0 sẽ được ra mắt nhằm khắc phục cả bốn yếu điểm này nhờ hai công nghệ:
- zkEVM: Đem đến cho giao thức của zkSync có khả năng tương thích với Ethereum và ngôn ngữ lập trình Solidity.
- zkPorter: Hệ thống cung cấp dữ liệu ngoài chuỗi với khả năng mở rộng gấp 2 lần so với rollup.
Ưu điểm của zkSync 2.0:
- Tương thích với EVM và các ứng dụng web3
- Hỗ trợ Solidity và Vyper
- Thừa hưởng sự bảo mật của Ethereum
- Giao dịch nhanh hơn và rẻ hơn
Phí giao dịch
Khác với những blockchain nền tảng khác, chúng yêu cầu người dùng sử dụng 1 native token nhất định của hệ sinh thái để trả phí cho giao dịch. Tuy nhiên, phí giao dịch của zkSync có thể được thanh toán bằng bất kì token nào.
Ví dụ: Nếu bạn chuyển hay swap LINK, bạn có thể sử dụng trực tiếp LINK để trả phí cho mạng lưới thay vì ETH.
See also: Hướng Dẫn Đăng Ký Binance Đầy Đủ Nhất
Roadmap
zkSync sẽ trải qua 9 bước trong vòng 100 ngày để có thể đi tới phiên bản mainnet của zkSync 2.0.
Đội ngũ phát triển
zkSync được thành lập và phát triển bởi đội ngũ Matter Labs
Nhà đầu tư và đối tác
Nhà đầu tư
zkSync được đầu tư bởi rất nhiều những quỹ có tên tuổi trong ngành và đã trải qua vòng gọi vốn trị giá $6M ở vòng series A và $50M ở vòng series B dẫn đầu bởi a16z.
Đối tác
Hàng loạt những dự án có tên tuổi đã công bố hợp tác và hỗ trợ xây dựng mạng lưới zkSync như MakerDAO, AAVE, 1inch, Chainlink, Celer,…
Tổng kết
zkSync đang được mong chờ bởi tất cả cộng đồng blockchain khi mà nó đem tới những giải pháp giúp tối ưu hệ sinh thái đa dạng của Ethereum. Cùng với Arbitrum và Optimism chắc chắn nó sẽ tạo lên một cuộc chiến tranh dành người dùng mạnh mẽ.
Xem thêm: StarkNet Là Gì? Khái Quát Về Hệ Sinh Thái StarkNet
