Bitcoin không giải quyết được bất kỳ vấn đề kinh tế quan trọng nào của El Salvador?

Trước khi Tổng thống Bukele đặt cược rằng bitcoin sẽ giúp đất nước vượt qua các lỗ hổng kinh tế lâu đời thì El Salvador vốn đã gặp rất nhiều khó khăn, theo CNBC.

Ngân hàng Thế giới (World Bank) dự báo nền kinh tế Salvador sẽ tăng trưởng 2,9% trong năm 2022 và 1,9% vào năm 2023, giảm so với mức 10,7% vào năm 2021. Tuy nhiên, nếu nhìn nhận một cách khách quan bản thân mức tăng trưởng đó là một sự phục hồi từ mức giảm 8,6% vào năm 2020.

Tỷ lệ nợ trên GDP của đất nước là gần 90% và nợ phải chịu mức “lạm phát” đắt đỏ khoảng 5% mỗi năm so với 1,5% ở Mỹ. Trong một ghi chú nghiên cứu từ JPMorgan, các nhà phân tích cảnh báo rằng các công ty giao dịch đồng euro của El Salvador đã bước vào “lãnh thổ đau khổ” trong năm ngoái.

Dữ liệu của S&P Global cho thấy rằng chi phí để đảm bảo chống lại một khoản nợ có chủ quyền đang đạt mức cao nhất trong nhiều năm tại quốc gia này.

Cả JPMorgan và Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF đều cảnh báo El Salvador đang đi trên một con đường không bền vững, với tổng nhu cầu tài chính được đặt ra để vượt qua 15% GDP từ năm 2022 trở đi – và nợ công đang trên đà đạt 96% GDP vào năm 2026 theo các chính sách hiện hành.

Ông Muci, người trước đây làm việc tại Phòng thí nghiệm Tăng trưởng thuộc Trường Chính phủ Harvard Kennedy (Mỹ) cho biết: “Nợ trong nước rất lớn, thời hạn tương đối ngắn và cần phải được luân chuyển thường xuyên”.

El Salvador đã cố gắng từ đầu năm 2021 để đảm bảo khoản vay 1,3 tỷ USD từ IMF – một nỗ lực dường như đã trở nên tồi tệ trước việc Bukele từ chối nghe theo lời khuyên của các chuyên gia – vẫn triển khai hợp pháp hóa bitcoin.

Các cơ quan xếp hạng, bao gồm cả Fitch, đã hạ điểm tín dụng của El Salvador, với lý do là vì tương lai tài chính của đất nước không chắc chắn, đặc biệt từ khi hợp pháp hóa bitcoin. Điều đó có nghĩa là chính phủ của Tổng thống Bukele hiện nay thậm chí còn khó khăn hơn khi muốn vay tiền mặt.

Ngoài thực tế là các tổ chức cho vay toàn cầu không muốn ném tiền vào một quốc gia đang chi hàng triệu USD thuế cho một loại tiền điện tử có giá dễ biến động mạnh, cổ đông lớn nhất của IMF là Mỹ đang nhắm mục tiêu trừng phạt các quan chức El Salvador với cáo buộc “tham nhũng”.

Những nỗ lực của tổng thống để củng cố quyền lực cũng đã khiến các nhà cho vay toàn cầu chùn chân. Tệ hơn nữa, El Salvador không thể in tiền mặt để tích lũy tài chính của mình. El Salvador đã từ bỏ đồng nội tệ và chuyển sang sử dụng USD. Chỉ có Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) mới có thể in nhiều USD hơn. Trong khi đó, đồng tiền hợp pháp khác của quốc gia là bitcoin được tôn sùng nhưng lại nhiều vấn đề và không có tính ứng dụng cao.

Một chuyên gia phân tích khẳng định: “Một trong những vấn đề lớn là mánh lới quảng cáo bitcoin đã làm xao lãng sự tập trung những thách thức kinh tế và tài chính của đất nước, khiến El Salvador khó tiếp cận các điều khoản ưu đãi và cho vay hơn”. Muci thậm chí đã nói với CNBC rằng không ai muốn cho chính phủ Tổng thống Bukele vay tiền trừ khi ở mức lãi suất từ 20% đến 25%.

Triển vọng hợp pháp hóa bitcoin để thúc đẩy du lịch liệu có khả quan?

Vào ngày Luật Bitcoin có hiệu lực, Tổng thống Bukele tiết lộ rằng đất nước đã bắt đầu bổ sung bitcoin vào kho bạc của chính phủ. Kể từ đó, giá của tiền điện tử đã giảm hơn 60%, do lãi suất tăng và các dự án thất bại, phá sản trong ngành.

Theo các nguồn tin, chính phủ có khoản lỗ chưa báo cáo trên giấy tờ là khoảng 60 triệu USD, bao gồm cả công ty bitcoin Coinkite – công ty theo dõi các thông báo công khai của tổng thống về việc mua bitcoin. Sẽ không có một thống kê chính xác khoản lỗ vì tích trữ bitcoin, cho đến khi El Salvador thực sự từ bỏ tài sản này.

Tổng thể, toàn bộ cuộc thử nghiệm và tất cả các chi phí liên quan của việc hợp pháp hóa bitcoin đã khiến chính phủ mất khoảng 375 triệu USD (ước tính). Đây là một con số cực lớn vì hiện tại, El Salvador cũng chỉ có 7,7 tỷ đô la trái phiếu đang lưu hành.

Dù vậy, theo nhiều đánh giá thì ít nhất “canh bạc bitcoin” lớn của El Salvador đã thắng lợi về mặt thu hút khách du lịch bằng bitcoin. Theo ước tính chính thức của chính phủ, ngành du lịch đã tăng trưởng 30% kể từ khi Luật Bitcoin có hiệu lực. Bộ trưởng Du lịch của đất nước cũng lưu ý rằng 60% khách du lịch hiện đến từ Mỹ.

Thử nghiệm bitcoin cũng không ảnh hưởng đến sự nổi tiếng của tổng thống. Xếp hạng ủng hộ của Bukele ở phía bắc là 85% – phần lớn nhờ vào cách tiếp cận nghiêm khắc trong quản lý tội phạm. Có thể coi đây là một thành tựu không nhỏ đối với một quốc gia có tỷ lệ bình quân đầu người nguy hiểm hơn Afghanistan cách đây 5 năm.

Dự án hợp pháp hóa bitcoin cũng đã giới thiệu cho nhiều người dân địa phương về khái niệm tiết kiệm, lưu ý rằng trước khi có Luật Bitcoin, phần lớn dân số không có cách nào để giữ tiền kỹ thuật số của họ và giao dịch với nhau.

Tổng thống đã công bố kế hoạch xây dựng “Thành phố Bitcoin” bên cạnh núi lửa Conchagua ở đông nam El Salvador hồi tháng 11 năm ngoái. Thành phố được tài trợ bởi bitcoin sẽ cung cấp các khoản giảm thuế đáng kể và năng lượng địa nhiệt từ ngọn núi lửa lân cận sẽ cung cấp năng lượng cho những người khai thác bitcoin.

Tuy nhiên hiện tại thì dự án đang bị tạm dừng, tương tự như việc bán trái phiếu bitcoin trị giá 1 tỷ USD cũng phải dừng lại từ tháng 3 vì điều kiện thị trường không thuận lợi.

Nhìn chung, các vấn đề của El Salvador chỉ liên quan đến tiền tệ, thậm chí có người cho rằng nền kinh tế quốc gia này có thể sụp đổ nếu không thay đổi bằng cách tăng thuế, cắt giảm chi tiêu, kỷ luật hơn và thuyết phục được thị trường rằng họ đang hướng đến bền vững. Suy cho cùng, bitcoin “không giải quyết được bất kỳ vấn đề kinh tế quan trọng nào của El Salvador”.